Soundless Bang

ਧੂੜ ਉਡੇਂਦੀ
ਘੋੜਾ, ਨਾ ਕੋ ਸਵਾਰ . . .
ਧੁਨ ਅਨਾਦਿ

A Lullaby

a lullaby
floats on the pool . . .
summer lilies

ਸਰ ‘ਤੇ ਤਿਰੇ
ਇੱਕ ਮਿੱਠੜੀ ਲੋਰੀ . . .
ਕੰਵਲ ਫੁੱਲ

Merging

a river
reaching the ocean;
white clouds

A Wanderer

sunrise . . .
a wanderer from the
rose cutting

ਸੂਰਜ ਉਦੈ . . .
ਕਲਮ ਦੀ ਅੱਖ ‘ਚ
ਇੱਕ ਰਮਤਾ

Jungle Tree

echoes of
an endless dance . . .
jungle tree

Grace-Walk

grace walk . . .
the trail through
hilliness

From Hototogisu To Kokil, With Love—DalvirGill

From Hototogisu To Kokil, With Love—DalvirGill

Kokil Amb(i) Suhavi Bole (The Sweet Song of Koel Bird From the Mango Tree) is mainly a book on haiku, with an added bonus of 363 haiku/senryu by 18 haiku-poets including those by editor Sandip Chauhan and Harvinder Dhaliwal, Co-Editor. This is the second haiku anthology edited by Dr. Chauhan. (Previously she co-edited In One Breath –– a Haiku moment with Elaine Andre in which Andre wrote a pithy, condensed and concentrated introductory essay on the genre.)

The book is divided into two major parts: A collection of haiku/senryu and an essay by Dr. Chauhan. The 43-page essay is further divided into three major parts, along with a small note on senryu and the very important Concluding Remarks.

1. Haiku: The Form and Function –– deals with the form of the genre, it’s history; the haiku vision, haiku mind-set, haiku moment; its relation to and the importance of kigo, the place and position of kigo in haiku that is written outside of Japan.

2. Haiku: It’s Structure & Creative Tools –– deals with the form or structural elements of haiku, namely kireji (cutting word); its what, how and why, and paying special attention to Ma (gap, pause, or negative space), explaining that it is not only the structural value of cutting a poem into much expounded-on ‘phrase and fragment’ but how these two parts juxtaposed have psychological and philosophical affects on the reader and invite one to enter into the poem, participate, and complete it for oneself. All this is discussed in the same manner as was done with the kigo, that is, that kigo is important not only to the form but also adds a certain emotional value to the poem in enabling a reader to relate to it by entering into it through this door and to re-create it by interpreting, traveling across time and space.

In this sub-chapter while discussing the Language of Haiku, metaphor (overt, unresolved, absolute), simile, and allegory are discussed. It is suggested that these shouldn’t be used in the same sense as in the other genres of poetry/literature, for they appear, when they do, in a haiku with a widely different value and in a nature that’s unique to haiku. And, even though haiku may have a certain internal rhythm, but end-rhyme or a conscious effort to create rhyme, while dulling the elements of haiku, can almost eliminate the effect created by kire (cut marker) and turn it into a three-line free-verse.

1. Haiku: Aesthetic Principles –– deals with often ignored and omitted, less discussed aspects of Japanese aesthetics in reference to haiku, vis-à-vis yugen, wabi, sabi, and mono no aware. Here too, these elements/principles are discussed as to why they are important, and how these are used in haiku.

The Concluding Remarks portion is very important. Using the analogy of “A River and Its Banks” to ‘creative process and creation/technical rules’, offered by a prominent Indian scholar Kala Ramesh (an aesthete who is an expert on Indian classical dance & music and haiku), Dr. Chauhan not only talks about the importance of the one to the other but suggests that because the kigo is always local, Punjabi haiku lovers and all other communities of haiku writers in their respective native languages and/or in their particular geographical spheres shall work towards creating their own Saijiki. It does make sense. For example, we associate frog with monsoon but in classical Japanese saijiki frog is a kigo for spring. And most importantly, we have six seasons while the Japanese have four.

It should be pointed out that this is the third book in Punjabi that’s not merely a collection of haiku by one or more poets, but deals with the genre at length. The first book was Japanese Haiku Shyeri (Japanese Poetry: Haiku) by Parminder Sodhi, who was a Punjabi poet residing in Japan for over two decades, to whom this book is dedicated. Until its publication, no one in Punjabi literary circles had really heard of haiku, so the book was more an introduction to the genre. Then a reader of that book, Mr. Amarjit Sathi, after forming the Punjabi Haiku Forum and Haiku Group on Facebook, c. 2008, watching the growing popularity of haiku among Punjabi poets and upon a unanimous demand from them, put together the second book Haiku Bodh (The Haiku Primer), in which he borrows heavily from the Haiku Society of America and Western scholars, and for the most part, translates their views/definitions for those Punjabi poets who weren’t that well-versed or fluent in the English language. Mr. Sodhi’s book was leaning more toward classical form when Punjabi poets were almost oblivious to the genre. Mr. Sathi’s book came when a number of Punjabi poets were creating haiku/senryu, and he does make use of those poems to exemplify different aspects of the genre, but does so within the periphery defined by English language scholars, and consequently, doesn’t show any attempt to start a dialogue with the original Japanese form from the Punjabi perspective.

Dr. Chauhan’s book, being the third book on the chronological chart, can be rightly called The First Book on Haiku in Punjabi. Even in the Preface by Dr. Jaswinder Singh –Dean, Academic Affairs and Professor, Punjabi Department, Punjabi University, Patiala, India, Dr. Singh points out the matters which are central to and burning among Punjabi haiku enthusiasts and currently are not central to the international haiku scene.

Other than the dozen or so collections of Punjabi haiku that have been published, and even though this is the third chronological book on haiku in Punjabi, this is the first comprehensive volume. It not only suggests bypassing the English Language Haiku (ELH) experience, it wants us to connect directly to Japanese masters & Japanese aesthetics and fairly does so itself. Dr. Chauhan has her finger on the pulse through her colleagues; Dr. Gabi Greve, a professional translator who has a direct experience of Japan and haiku, and Elaine Andre, who shared research and made this haiku journey with her. The abundant footnotes indicate that while trying to understand the major concepts of Japanese aesthetics, Dr. Chauhan didn’t restrict her research to English language scholars but approached them through different channels – painting, architecture, Noh theatre. And there’s a conscious effort to avoid all the Western misconceptions about haiku. This kind of research is quite scarce in the English world and utterly non-existent in Punjabi or in the other Indian languages.

The Cooing Dove

cooing dove
below the rainbow . . .
fall leaves

https://www.facebook.com/groups/183106485170841/permalink/380083042139850/

ਹਰ ਸਹਰ, ਇੱਕ ਨਵਾਂ ਸਫ਼ਰ – ਘਰ ਏਹਾ

ਬਾਸ਼ੋ ਦਾ ਹਾਇਬੁਨ (ਇੱਕ )

( ਡਾਨਲਡ ਕੀਨ ਦੇ ਜਾਪਾਨੀ ਤੋਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ )
( ਅਨੁ. ਦਲਵੀਰ ਗਿੱਲ )
***************************************************************************************************************************

ਮਾਹ-ਦਿਨ, ਅਨੰਤ ਕਾਲ ਤੋਂ ਯਾਤਰੂ ਹਨ। ਆਉਂਦੇ ਜਾਂਦੇ ਸਾਲ ਵੀ ਮੁਸਾਫ਼ਿਰਾਂ ਵਾਂਗ ਹੀ ਹਨ। ਸਮੁੰਦਰੀ ਜਹਾਜਾਂ ਦੇ ਸਵਾਰ ਜੋ ਸਦਾ ਸਫ਼ਰ ‘ਤੇ ਰਹੇ ਜਾਂ ਉਹ ਜਵਾਨ ਜੋ ਘੋੜਿਆਂ ਦੀਆਂ ਲਗਾਵਾਂ ਸਾਂਭੀ, ਚਲ-ਸੋ-ਚਲ ਕਰਦੇ, ਕਾਠੀਆਂ ਰਕਾਬਾਂ ਵਿੱਚ ਹੀ ਬੁਢੇ ਹੋ ਗਏ; ਸਫ਼ਰ ਦੇ ਜਿਸ ਮੁਕਾਮ ‘ਤੇ ਰਾਤ ਪਈ ਉਹੋ ਉਹਨਾਂ ਦਾ ਘਰ ਹੋ ਨਿਬੜਿਆ। ਪੁਰਾਣੇ ਵਕ਼ਤਾਂ ਵਿੱਚ ਨਾ ਜਾਣੇ ਕਿੰਨਿਆਂ ਨੂੰ ਮੌਤ ਨੇ ਉਦੋਂ ਆਪਣੀ ਗੋਦ ਵਿੱਚ ਲਿਆ ਜਦੋਂ ਉਹ ਅਜਿਹੀਆਂ ਸਫ਼ਰੀ ਮੁਹਿੰਮਾਂ ਵਿਚਕਾਰ ਹੀ ਸਨ; ਪਿਛਲੇ ਕੁਝ ਸਾਲਾਂ ਤੋਂ ਹਵਾ ਦੇ ਧੱਕੇ ਚੜ੍ਹਿਆ ਕੋਈ ਬੱਦਲ ਵੇਖ ਕੇ ਮੇਰੇ ਅੰਦਰ ਵੀ ਵਿਚਾਰਾਂ ਦੀ ਇੱਕ ਅਟੁੱਟ ਲੜ੍ਹੀ ਚਲ ਪੈਂਦੀ ਹੈ – ਰਮਤਾ ਹੋ ਜਾਣ ਦੀ।

ਪਿਛਲਾ ਸਾਰਾ ਸਾਲ ਮੈਂ ਸਾਗਰ ਦੇ ਤੱਟ ਲਾਗੇ ਇਵੇਂ ਘੁਮੱਕੜ-ਪੁਣੇ ਵਿੱਚ ਹੀ ਗੁਜ਼ਰ ਦਿੱਤਾ। ਪੱਤਝੜ੍ਹ ਦੇ ਆਉਣ ਤੱਕ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਨਦੀ ਕਿਨਾਰੇ ਵਾਲੀ ਕੁਟੀਆ ਵਿੱਚ ਪੁੱਜ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਸ ਵਿੱਚ ਲੱਗੇ ਹੋਏ ਮੱਕੜੀਆਂ ਦੇ ਜਾਲ਼ਿਆਂ ਨੂੰ ਝਾੜਿਆ ਪੂੰਝਿਆ। ਹੁੰਦੇ ਹੁੰਦੇ ਸਾਲ ਮੁੱਕਿਆ। ਬਸੰਤ ਰੁੱਤ ਦੀ ਆਮਦ ‘ਤੇ ਜਦੋਂ ਅਜੇ ਵੀ ਧੁੰਦ ਹੁੰਦੀ ਸੀ ਮੈਂਨੂੰ ਫੁਰਦਾ ਕਿ ਸ਼ੀਰਾਕਾਵਾ ਵਾਲਾ ਨਾਕਾ ਟੱਪ ਕੇ ਓਕੂ ਦੇ ਇਲਾਕ਼ੇ ਵਿੱਚ ਪਹੁੰਚ ਜਾਵਾਂ। ਆਵਾਰਗੀ ਦਾ ਭੂਤ ਮੇਰੇ ਸਿਰ ‘ਤੇ ਸਵਾਰ ਸੀ ਤੇ ਉਸਨੇ ਮੇਰੀ ਮੱਤ ਜਿਵੇਂ ਅਸਲੋਂ ਹੀ ਮਾਰ ਦਿੱਤੀ ਹੋਈ ਸੀ। ਸਫ਼ਰ ਦਾ ਨਿਗਾਹਵਾਨ ਦੇਵਤਾ ਜਿਵੇਂ ਮੈਨੂੰ ਆਵਾਜ਼ਾਂ ਪਿਆ ਮਾਰਦਾ ਸੀ ਤੇ ਮੈਥੋਂ ਕੋਈ ਵੀ ਕੰਮ ਕਰਿਆਂ ਨਹੀਂ ਸੀ ਬਣਦਾ।

ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਪਾਟੀ ਪਤਲੂਣ ਗੰਢ ਲਈ ਅਤੇ ਬਾਂਸ ਦੀਆਂ ਛਿਟੀਆਂ ਵਾਲੀ ਆਪਣੀ ਟੋਪੀ ਦੀ ਡੋਰੀ ਵੀ ਬਦਲ ਲਈ। ਲੱਤਾਂ ‘ਚ ਜਾਨ ਪਾਉਣ ਲਈ ਮੈਂ ਪਿੰਡਲੀਆਂ ਅੱਗੇ ( ਨਰਹਰ ‘ਤੇ ) ਜੜ੍ਹੀ-ਬੂਟੀਆਂ[^1] ਦੇ ਲੇਪ ਕੀਤੇ। ਉਦੋਂ ਮੈਨੂੰ ਹੋਰ ਕੁਝ ਨਹੀਂ ਸੀ ਸੁੱਝਦਾ, ਮਾਤ੍ਸੂਸ਼ੀਮਾ ਦੀਪ-ਸਮੂਹ ਤੋਂ ਦਿਸਦੇ ਚੰਦ੍ਰਮਾ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ । ਜਦੋਂ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਕੁਟੀਆ ਵੇਚੀ ਅਤੇ ਸਾਂਪੂ ਦੀ ਨਗਰੀ ਆ ਟਿਕਾਣਾ ਕੀਤਾ, ਜਿੱਥੇ ਮੈਂ ਆਪਣੀ ਯਾਤ੍ਰਾ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰਨ ਤੱਕ ਟਿਕਣਾ ਸੀ, ਤਾਂ ਮੈਂ ਇਹ ਕਵਿਤਾ ਥੰਮੀ ਨਾਲ ਲਟਕਾ ਛੱਡੀ:

ਫੂਸ ਦੀ ਕੁੱਲੀ
ਨਵੇਂ ਮਾਲਕ ਹੱਥਿ
ਪਟੋਲ੍ਹੇ ਦਾ ਘਰ! [^2]

ਇਹ ਹੋੱਕੂ-ਲੜ੍ਹੀ ਦੀਆਂ ਅੱਠ ਕਵਿਤਾਵਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਪਹਿਲਾ ਹੋ ਨਿਬੜਿਆ। [^3]
…………………………………………………………………………….
[^1] : In original “Moxa” ( Mugwart )
[^2] : ਪਟੋਲ੍ਹੇ ਦਾ ਘਰ = ਇਸ਼ਾਰਾ ਇੱਕ “ਗੁਡੀਆਂ ਦੇ ਤਿਉਹਾਰ” ਵਲ ਹੈ।
[^3] : ਇਹ ਅਨੁਵਾਦ ਡਾਨਲਡ ਕੀਨ ਦੇ ਜਾਪਾਨੀ ਤੋਂ ਅੰਗ੍ਰੇਜ਼ੀ ਵਿੱਚ ਕੀਤੇ ਅਨੁਵਾਦ ‘ਤੇ ਆਧਾਰਿਤ ਹੈ।
ਮਾਕੋਤੋ ਯੋਏਡਾ ਦੇ ਅਨੁਵਾਦ ਵਿੱਚ ਹੋਰ ਥਾਈਂ ਭਾਸ਼ਾ-ਭੇਦ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਅੰਤਲੇ ਹਾਇਕੂ ਨੂੰ ਉਸਨੇ ਇੰਝ ਅਨੁਵਾਦਿਆ ਹੈ:

ਇਸ ਦਰਵਾਜ਼ੇ ਪਿੱਛੇ
ਹੁਣ ਘਾਹ ਹੇਠ ਡੂੰਘਾ ਦੱਬਿਆ
ਭਵਿੱਖ ਦੀ ਕੋਈ ਪੀੜ੍ਹੀ ਮਨਾਵੇਗੀ
ਗੁਡੀਆਂ ਦਾ ਤਿਉਹਾਰ

ਸਾਂਝੀ

ਨਿੱਖਰੀ ਕੰਧ
ਚਮਕਣ ਤਾਰੇ
ਕੁੜੀਆਂ ਸਾਂਝੀ ਲਾਈ

 

 

University – ਯੂਨੀਵ੍ਰਸਿਟੀ – विश्वविद्यालय

ਪੁਲ ਬਣਿਆ
ਜਲ-ਧਾਰ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ . . .
ਯੂਨੀਵ੍ਰਸਿਟੀ

a causeway
without stream or mire . . .
university

पुल है बना
जलधारा न कोए . . .
विश्वविद्यालय

Iron-cast Imagery

all seasons are beautiful. winter can take an apparently hostile entry but some seasons, like this year’s Fall&Winter, – of the spiral, not that of a circle – feel like Spring.

There is always a part of other Yug present in every Yug …
Even with this constant change, a flux – in nature, our daily life is filled with images which, seemingly, have not changed, at all.

iron-cast imagery . . .
sculpted stone, calenders
on the wall

My Hokku somewhere

http://www.flickriver.com/photos/tags/hokku/interesting/

Colonial Discourse – ਉਪਨਿਵੇਸ਼ਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ

desi butter-milk with
a straw, in English tea-cup . . .
colonial discourse

ਲੱਸੀ ਪਰੋਸੀ
ਵਲਾਇਤੀ ਚਾਹ-ਪਿਆਲੇ ਵਿੱਚ . . .
ਉਪਨਿਵੇਸ਼ਿਕ ਬਿਰਤਾਂਤ

The Skylark

marigold
after the shower . . .
skylark

A Lullaby

a lullaby
floats on the pool . . .
summer lilies

One-Handed-Clap — ਨਾਦਿ ਅਨਾਦਿ

ਧੂੜ ਉਡੇਂਦੀ
ਘੋੜਾ, ਨਾ ਕੋ ਸਵਾਰ . . .
ਧੁਨ ਅਨਾਦਿ

 

https://www.facebook.com/pumasohigh/posts/10154489300405082

White Clouds

 

a river
reaching the ocean;
white clouds

 

https://www.facebook.com/groups/183106485170841/permalink/368889536592534/White Clouds

 

Lullaby – ਲੋਰੀ

ਸਰ ‘ਤੇ ਤਿਰੇ
ਇੱਕ ਮਿੱਠੜੀ ਲੋਰੀ . . .
ਕੰਵਲ ਫੁੱਲ

ਸਰ ‘ਤੇ ਤਿਰੇ
ਇੱਕ ਮਿੱਠੜੀ ਲੋਰੀ . . .
ਕੰਵਲ ਫੁੱਲ

The Extasy … ਰਾਮ-ਖ਼ੁਮਾਰੀ

ਰਾਮ-ਖ਼ੁਮਾਰੀ . . .
ਫਕ਼ੀਰ ਦੇ ਚੋਲੇ ਦਾ
ਪਾਟਿਆ ਖੀਸਾ
https://www.facebook.com/pumasohigh/posts/10154430735800082